Overige zoogdieren in Zuid-Afrika

1. Jachtluipaard (cheeta)

Het jachtluipaard is een recordhouder in de dierenwereld: deze grote kat is met een topsnelheid van 115 kilometer per uur het snelste landdier op aarde! Het jachtluipaard jaagt overdag, de kans is dus groot dat u het dier in actie te zien krijgt. Het luipaard, jaguar, panter en jachtluipaard zijn soms moeilijk uit elkaar te houden. Toch is het best makkelijk om de cheeta (zoals het dier ook genoemd wordt) te herkennen.

Het heeft een erg ranke lichaamsbouw: het is zo slank als een hazenwindhond. De vacht is lichtgeel met kleine, zwarte vlekjes (zonder patroon daarin zoals bij het luipaard). Let vooral op de kop: er lopen twee zwarte ‘traanstrepen’ vanuit de ooghoeken naar de neus.

2. Wilde hond

De wilde hond herkent u aan hun grote, ronde oren, lange poten en een vacht met unieke zwarte, bruine en witte vlekken. Wilde honden leven verspreid in Afrika en het is bijzonder als u dit dier op safari tegenkomt. Er is namelijk nog minder dan 1% over van de populatie van een eeuw geleden: het is het meest bedreigde roofdier van Afrika. Wilde honden zijn sociale dieren.

Ze leven samen in grote groepen, van soms wel 30 honden. In de groep is een dominant paartje de baas: zij zijn de enigen die zich voortplanten. Eén keer per jaar werpt een vrouwtje een nest van ongeveer 10 jongen. Ze verblijven een tijdje in een schuilplaats en na enkele maanden braken andere groepsleden hun eten op voor de jongen. Zodra de vrouwtjes volwassen zijn, verlaten ze de groep en sluiten ze aan bij een andere roedel. Er is vrijwel geen agressie tussen de wilde honden.

3. Hyena

De hyena kent u misschien wel als de lachende, slechte dommerik in de Disney-film ‘De Leeuwenkoning’. Dit is gebaseerd op de gevlekte hyena: de meest bekende soort naast de aardwolf, de gestreepte hyena en de bruine hyena. Hyena’s hebben een bruingele vacht (die lichter wordt naarmate ze ouder worden), rechtopstaande manen en een gekromde, aflopende rug. Vlekken zorgen voor wat camouflage.

De roofdieren leven in groepen waarvan de grootte afhangt van de hoeveelheid eten in het leefgebied, zoals de vruchtbare savanne en de droge woestijn. Hyena’s zijn echte veelvraten: ze kunnen soms wel tot een derde van hun lichaamsgewicht verorberen.

Bij onze rondreizen door Zuid-Afrika bezoekt u vrijwel altijd een park of wildreservaat, zoals tijdens de Complete safarisreis Zuid-Afrika.

4. Waterbok

Waterbokken houden van water. Niet alleen om te drinken, maar ook om een duik in te nemen U vindt deze antilope in savannes, valleien, rietvelden of bossen, zolang er water aanwezig is. Er zijn twee soorten waterbokken: de ellipswaterbok en de defassawaterbok. De eerste heeft een witte cirkel rond de staart, de tweede herkent u aan een witte vlek op de romp.

De dieren zijn grijs tot roodbruin, hebben grote, witte oren en zijn bijna anderhalve meter hoog. Het mannetje heeft hoorns die gemiddeld vijfenzeventig centimeter lang zijn. Het zijn allemaal vegetariërs met planten, bladeren en vruchten op de menukaart. Waterbokken leven in kuddes van vijf tot twaalf dieren en blijven jarenlang in hetzelfde woongebied.

5. Koedoe

Ziet u een stel prachtige gedraaide hoorns boven een struik uitsteken? Dan kijkt u wellicht naar een koedoe. Een mannetje welteverstaan, want de vrouwtjes moeten het behalve hoorns ook zonder manen doen. Deze antilopen eten bladeren, gras, planten, knoppen en vruchten en kunnen sprongen maken van wel drie meter hoog. Leeuwen, luipaarden en hyena’s smullen ervan en de mens bedreigt het dier in leefgebied.

Er bestaan twee soorten koedoes: de grote en de kleine. De kleine koedoe een elegante antilope met lange poten, een slanke kop en dunne witte strepen op de vacht. Vrouwtjes en jongen hebben een roodachtige gloed, terwijl mannetjes een grijsbruine kleur hebben. De grote koedoe is een stuk hoger: dit dier bereikt gemiddeld een schofthoogte van anderhalve meter.

Hun draaiende hoorns worden soms bijna 170 centimeter lang! De koedoes gebruiken hun hoorns onder andere als wapen in een krachtmeting met een ander mannetje. De winnaar mag een vrouwtje uit de kudde kiezen.

Wilt u op safari? Bekijk dan onze safarireizen in Zuid-Afrika!

6. Sabelantilope

De sabelantilope is een minder bekende soort antilope, maar daarom niet minder interessant en mooi. Dit statige hoefdier heeft een donkerbruine vacht maar wat hem zo typeert is dat de onderkant, achterkant, mond en kin wit van kleur zijn. Over zijn kop lopen twee witte strepen. De hoorns van het mannetje hebben ringen en staan naar achter. Ze kunnen maar liefst 1,5 meter of meer worden.

Sabelantilopen leven in kuddes van meestal meer dan tien dieren. In de vroege ochtend of aan het einde van de dag zie je ze op de vlaktes grazen naar jong gras. Als de mannelijke sabelantilopen met elkaar een gevecht aangaan, kan het maar om twee dingen gaan: afbakening van territorium of een vrouwtjes sabelantilope. Kunt u tijdens uw safari zien welke van de twee de aanleiding is?

7. Gnoe (Wildebeest)

De gnoe en het wildebeest zijn twee woorden voor één dier. In Nederland hebben we ervoor gekozen het Afrikaanse beest een gnoe te noemen, hoewel men in het Engels en Afrikaans ‘wildebeest’ gebruikt. Welk woord u ook hoort, het gaat om hetzelfde: een grote antilope. Gnoes hebben een brede kop, langere voorpoten dan achterpoten, donkere verticale strepen op hun donkerbruine rug, zwarte manen en een lange, zwarte staart.

Hun hoorns staan eerst wat uit naar buiten en lopen vervolgens met een lichte buiging naar binnen weer omhoog. Een beetje zoals bij een koe, dus. Als u twee gnoes op safari tegenkomt die met hun poten over de grond schrapen, hun hoofd naar voren hebben gebogen en wild aan het snuiven zijn, kunt u het beste niet al te dichtbij komen. U ziet dan namelijk twee mannetjes verwikkeld in een strijd om hun territorium. Toch zijn de dieren best sociaal. De kuddes van vrouwtjes vormen een hechte groep en de jongen zullen bij een aanval altijd worden beschermd.

De gnoes lopen vaak in een lange rij naar een waterpoel waar ze tweemaal per dag drinken en hebben een bijzonder samenwerkingsverband met hun medegrazers. Zo kijken zebra’s met hun goede ogen uit voor gevaar op afstand, terwijl gnoes in ruil daarvoor de boel dichtbij in de gaten houden tijdens het eten.

U kunt ook meerdere bouwstenen aan elkaar koppelen tot een complete rondreis door Zuid-Afrika. Zo kunt u bijvoorbeeld safari's maken in verschillende (privé) reservaten.

8. Impala

Dat de impala ver kan springen, wist u waarschijnlijk al. Maar heeft u al eerder van zijn bijnaam ‘McDonalds van de jungle’ gehoord? Die naam is niet bedacht omdat het zo’n lekker hapje is voor roofdieren als leeuwen, luipaarden en cheeta’s, het komt van het achterwerk van dit dier, waar het logo van McDonalds te zien is. Let er op safari zelf maar eens op! U ziet twee strepen in de vorm van een hoefijzer en daartussen de bungelende staart met nog een zwarte veeg: de grote gele M. Verder is het roodbruine dier rank, sierlijk en heeft het een vrij lange nek.

Mannetjes hebben hoorns van vijftig tot vijfenzeventig centimeter lang. De antilopen worden gemiddeld 15 jaar oud. Impala’s leven in kuddes: een paar dominante mannetjes met hun harem van vrouwtjes, of een groep van mannelijke vrijgezellen. Soms leven er ook bavianen in de groep, die kunnen waarschuwen voor gevaar. De jongen worden meestal allemaal tegelijk geboren in het regenseizoen. De bavianen houden van impalajongen als tussendoortje, dus de apen worden dan tijdelijk verstoten.

Dat is echter niet het enige gevaar voor de jonkies. De helft van de jongen wordt door roofdieren opgepeuzeld. Impala’s zijn dan ook niet bijzonder sociaal. Als er een vijand nadert, rent de kudde vaak weg zonder dat de jongen worden beschermd.

9. Baviaan

Bavianen leven in Afrika ten zuiden van de Sahara en zijn na mensapen de grootste apensoort. Mensen zien ze als een plaag, omdat ze nog wel eens eten willen stelen. Bavianen zijn dan ook echte omnivoren en eten alles: van bladeren en vruchten tot schorpioenen en hagedissen tot vogels en kleine antilopen. Dat laatste levert soms wat problemen op, aangezien de groepen impala’s met wie ze tijden kunnen samenleven het niet erg waarderen als hun jongen worden opgegeten.

De apen hebben diepgelegen ogen, een grijsbruine vacht en lopen op handen en voeten. Ze leven in gemengde groepen van vaak 50, maar tot 200 bavianen waarin het meest grote, sterke en agressieve mannetje de dienst uitmaakt. Hij is dan ook de enige die mag paren. Jonge mannetjes blijven enkele maanden bij hun moeder en verlaten de groep als ze volwassen zijn. Op een normale dag in een bavianenleven spelen de kleintjes, vertrekt de groep op zoek naar eten en wordt er veel gevlooid.

Handig: met dat vlooien versterken ze hun sociale banden. De apen kunnen communiceren op veel verschillende manieren, ze hebben bijvoorbeeld wel 30 manieren om te grommen. Het kan bovendien voorkomen dat een baviaan een smakgebaar naar u maakt, of zelfs dat u het zijn schouders op ziet halen.